Producers over drummers

En drummers over producers

Slagwerkkrant Plus 28-04-2007 23:31

In de afgelopen achttien jaar hebben we in Slagwerkkrant al redelijk wat aspecten van het studiodrummen belicht. Iets wat tot nu toe nog maar weinig aandacht heeft gekregen is het fenomeen ‘de producer’. Wat is nou precies de taak van zo iemand, en nog belangrijker, wat vindt zo’n producer nu van ons drummers?

Wijze woorden, ideeën, en hoe je een producer gelukkig maakt. Je leest hieronder het artikel dat al eerder verscheen in Slagwerkkrant 99.

Als je aan iemand vraagt wat een producer is komen de meeste mensen niet veel verder dan een man die in de studio aan wat knopjes zit te draaien. Dat het beeld niet helemaal klopt laat zich makkelijk raden. Wat is nou eigenlijk een producer en wat wil zo'n figuur van ons drummend volk? Wat zoekt een producer in een drummer? Slagwerkkrant zocht het uit en sprak uitgebreid met Michel Schoots, drummer én producer. Tjeerd Oosterhuis, Rick de Leeuw, Rob Winter, Ton Scherpenzeel en John Ewbanks lichten de materie nog wat verder toe. Tot slot Ton Dijkman, Hans Eijkenaar en Cyril Directie over het spelen in de studio, en hoe je toch jezelf kan blijven en tegelijkertijd de producer geeft wat hij horen wil.

Michel Schoots: de ideale combinatie
Michel Schoots is vooral bekend als drummer van de Urban Dance Squad, de band waarvan hij van 1986 tot begin van dit jaar als ‘Magic Stick’ deel van uitmaakte. Minder bekend is dat hij naast drummer ook een niet onverdienstelijk producer is. Op de lijst met mensen die hij heeft opgenomen staan onder andere Burma Shave, Ballerina Liberation Front, Claw Boys Claw, Cooper en Billy the Kid.
‘De taak van een producer is het gevoel van een band versterken. En dat ook op alle mogelijke manieren. Niet alleen moet de band op een cd als een geheel klinken, ook op persoonlijk niveau moet alles in orde zijn. Eigenlijk moet je gewoon een tijdje een extra lid van de band zijn. Je moet precies weten hoe de band in elkaar zit en als die band voor het eerst de studio in gaat moeten ze daar ook helemaal klaar voor zijn.

Het allerbelangrijkste aan het producen zit in het pre-productie stadium. Je gaat bij de band in de oefenruimte kijken en daar vorm je al een beeld van wat je in de studio gaat doen. Je neemt de nummers in je op en je geeft ideeën, en doet voorstellen over de muziek die een band maakt. Waar kun je aan schaven, wat valt er te verbeteren. Je maakt de sound van een band en daar kun je maar beter van tevoren al mee beginnen. Soms doe ik een voorstel om een bepaald nummer helemaal om te gooien. Een nummer moet hoeken, het moet iets met de mensen doen. Is dat niet zo, zeg ik dat ook. Het is dan aan de band om te beslissen of ze daar wat mee doen.

In de pre-productie maak je eigenlijk alle songs af. Je zorgt ervoor dat de band ze niet doodspeelt, maar je moet het geheel wel laten rijpen. Afhankelijk van het budget ben ik meer of minder tijd met de pre-productie kwijt. Als er geld voor is neem ik liever wat meer tijd in de studio en minder voor de pre-productie, dan houd je de nummers zeker weten lekker fris en crispy. Studiotijd is alleen een stuk duurder dan pre-productietijd dus meestal is het andersom. Je kunt het eigenlijk vergelijken met het rijpen van wijn. De ene fles staat wat langer in de kelder dan de andere voordat hij lekker smaakt. Uiteindelijk is het dan mijn taak als producer dat die twee flessen allebei even lekker klinken.

Ik zoek uit wat alle sublagen zijn in een band, welke taak heeft de drums, welke de gitaar, dat is bij iedere band weer anders. Iedere band heeft z’n eigen sound, z’n eigen identiteit. Die moet je op de cd ook over zien te brengen. Doe je dat niet, dan heb je op voorhand al iets dat verdwijnt in de grijze massa. Je moet de magie van de band overbrengen naar een cd. Ik zorg er ook voor dat ik een band persoonlijk leer kennen. Je moet weten wat de mensen beweegt, hoe ze een beetje in elkaar zitten. Mensen zeggen namelijk vaak één ding en bedoelen iets anders. Als je met zoiets creatiefs bezig bent als een plaat opnemen is het belangrijk dat je begrijpt wat er aan de hand is.

Wat de drummer betreft zijn er een aantal dingen waar ik op let voor we de studio ingaan. Bijvoorbeeld hoe alles staat. Er zijn drummers die hebben hun bekkens zo’n beetje boven op hun toms hangen. In de studio lukt het dan nooit om alles goed op tape te krijgen. De bekkens lekken dan te veel in de microfoons van de toms. Ik probeer dan die drummer zover te krijgen dat hij die bekkens langzaam stukje voor stukje omhoog zet. Het is ook belangrijk dat je goed en gelijkmatig slaat. Als er allerlei pieken en dalen in de dynamiek zitten dan is dat achteraf wel weer recht te trekken, maar je moet daar natuurlijk niet vanuit gaan.

Als je in de studio bent en je hebt je drumstel opgezet zoals je het wilt hebben, laat dan de technicus z’n gang gaan. Soms staat een drummer op z’n achterste benen omdat hij het niet eens is met wat de technicus met het drumgeluid doet. Pas als je daadwerkelijk achter het mengpaneel staat en door de speakers de sound hebt gehoord, dan kan je er wat over zeggen. De meeste technici weten prima waar ze het over hebben, gewoon omdat ze vaak al jarenlang ervaring hebben en veel beter weten hoe een bepaalde studio klinkt dan jij.

Een ding waar je altijd voor moet zorgen is dat je kit goed is. En dan heb ik het er niet over of het een dure set is of niet. Zorg dat er goede vellen op zitten en nog belangrijker, kijk of de draagranden nog goed zijn. Vaak heb je bij een set die veel wordt gebruikt dat de randen hier en daar wat butsen vertonen. Haal er dan een schuurpapiertje langs. Dat maakt ook een stuk makkelijker te stemmen. Ik heb ook altijd schuurpapier bij me in de studio. Ga ook niet met een oude stokken zitten spelen. Nieuwe stokken klinken beter en het is gewoon asociaal als een take overgedaan moet worden omdat je een stok breekt terwijl je dat op voorhand al had aan kunnen zien komen.

Het is een groot misverstand dat een producer altijd in de controlroom aan de knoppen staat te draaien. Daar is een technicus voor. De meeste producers hebben wel verstand van hoe alle apparatuur werkt in de studio, maar het is geen must. De producer draagt zorg voor het uiteindelijke resultaat, de sound etc. In de studio geeft hij daarvoor instructies aan de band en aan de technicus die achter de knoppen zit. Daarom vind ik het belangrijk dat ik degene ben die de technicus uitzoekt. Ik werk nauw met hem samen en als je dan iemand hebt waar je het niet mee kan vinden komt dat het eindresultaat niet ten goede

Boven alles is het belangrijk dat een producer georganiseerd is. Als producer zoek ik de studio en de technicus uit, maak ik een planning voor de opnames, en een tijdsindeling voor in de studio. Eigenlijk regel ik zo’n beetje alles. Tegen de tijd dat een band dan daadwerkelijk gaat opnemen moeten ze zich alleen nog maar bezig hoeven te houden met muziek maken.

Verder moet een producer eerlijk zijn en goed met mensen om kunnen gaan. Je moet niet bang zijn voor een avontuurlijke discussie en als het erop aan komt moet je ook een band tegen zichzelf kunnen beschermen. Eindeloze discussies in de studio, daar heb je niets aan, laat dan de producer maar knopen doorhakken.

Het kan een enorm voordeel zijn als je een producer hebt die ook zelf muzikant is. Ik heb dat gemerkt met Jean Marie Aerts, de producer van de eerste platen die we met de UDS opnamen. Jean Marie is zelf drummer en dat was aan alles te merken. Ik heb enorm veel van hem geleerd. Ook wat betreft het luisteren naar muziek. Als drummer of gitarist heb je namelijk altijd de neiging om eerst naar je eigen instrument te luisteren. Een producer moet meteen het geheel er in terughoren. Het eindproduct moet al in je hoofd zitten als je de studio in gaat.

Het werk van een producer moet je groter zien dan even een plaatje opnemen; je begeleidt het hele proces, van de pre-productie totdat de cd uiteindelijk in de winkel ligt. Dat is een behoorlijke verantwoordelijkheid die in je handen ligt.’

Tjeerd Oosterhuis (Total Touch - radio/tv produkties):

‘Een producer moet zorg dragen voor het totaalproduct. Niet alleen voor het geluid, maar hij moet er ook voor zorgen dat iedereen op de juiste tijd op de juiste plaats in en dat dan ook nog eens iedereen in de juiste gemoedstoestand verkeert. Je moet bij iedere muzikant het beste naar buiten halen. Iedere muzikant moet met dezelfde mentaliteit de studio in gaan. Een studiomuzikant moet breed kunnen denken, en het is belangrijk om een beetje vrolijk ingesteld te zijn.

Als drummer is het vooral ook belangrijk dat je de dynamiek goed onder controle hebt. Je moet gelijkmatig kunnen slaan en niet meteen alles dicht willen meppen. Als je weet dat je binnenkort iets moet gaan opnemen is het een goed idee een tijd met click te gaan oefenen. Zorgen dat je alles eerst strak kunt spelen en zorg er daarna voor dat het niet stijf klinkt. Daarom gebruiken we drummers en geen drumcomputer. Als het stijf mag klinken kunnen we het ook gewoon programmeren‘

Rick de Leeuw (Tröckener Kecks e.a.):

‘In de studio begint alles bij de drummer. Daar moet het goed zijn. De eerste paar dagen in de studio zijn ook het zwaarst. Dan moeten de drummer en de bassist de basis neerleggen. Het is dan vooral belangrijk dat je niet te veel noten gaat spelen. Dat is iets wat drummers, eigenlijk net als alle muzikanten, al snel doen. Je moet een drumpartij neerleggen en niet gaan proberen het liedje te spelen op je drumstel.

Ook geldt voor de drummer wat eigenlijk voor iedereen in de band geldt. Communiceer met elkaar. Ga niet zitten spelen wat je graag in iemand anders zijn partij wil horen. Ga dus als drummer niet de partij van de basgitarist zitten dichtslaan omdat je die niet vol genoeg vindt klinken. Praat daar gewoon over.

Als je in de studio aan het werk bent wil het nog wel eens gebeuren dat iedereen met andere ideeën aan komt zetten. Kies dan voor het simpelste en luister naar de producer. Van hem weet je tenminste zeker dat hij het complete overzicht heeft.

Ik vind drummers altijd fijne mensen om mee te werken. Het is toch een apart slag muzikant, die vaak een enorme liefde voor hun instrument hebben. Dat moet ook wel als je ziet wat de meeste drummers te versjouwen hebben.’

Rob Winter (Wolter Kroes/ Erik Mesie e.a.)

‘Wat bij de meeste drummers in het begin toch problemen blijft geven is het werken met de clicktrack en de koptelefoonbalans. Het is heel vreemd om je eigen spel door een koptelefoon te horen.

Het belangrijkste is echter dat je er gewoon voor de volle 100% voor gaat, voor tijdens en na de opname. Dat is wat Hans Eijkenaar bijvoorbeeld zo’n veelgevraagde drummer maakt. Het maakt hem niet uit met wie hij speelt of wat hij speelt. Hij gaat er altijd voor de volle 100% voor. En goed nadenken over welke spullen je mee gaat nemen in de studio. Zorg voor een kit die akoestisch goed klinkt en het is altijd fijn als er in de studio nog keuzes gemaakt kunnen worden wat betreft bekkens en snaredrums.‘

Ton Scherpenzeel (Kayak/ Kinderen voor kinderen e.a.)

‘In een studio drummen is toch een heel ander vak dan live spelen. Drummers slaan op een podium veel harder dan noodzakelijk om een klank uit hun instrument te halen. In de studio moet je juist zo op je instrument slaan dat de klank optimaal is. En dat houdt dus niet altijd in zo hard mogelijk.

Wat het verder moeilijk maakt is dat je vaak niet als eenheid speelt. Als drummer ben je degene die de basis voor het nummer neer moet leggen en dan heb je vaak amper een idee over hoe het uiteindelijk zal worden. Negen van de tien keer is het ook heel anders dan live, omdat je veel geïsoleerder bent. Meestal zit je in je eentje en uit het zicht van de andere bandleden. Het enige dat je hoort het geluid in je koptelefoon.

Het werk in de studio is de laatste paar jaar enorm veranderd. Je gaat niet meer weken de studio in om een cd op te nemen. Daarom is de voorbereiding ook steeds belangrijker geworden. Ik zal zelf ook nooit de studio in gaan met een band die niet goed voorbereid is. Een gedegen voorbereiding is tegenwoordig meer dan het halve werk.’

John Ewbanks (Marco Borsato e.a.)

‘Naar mijn idee wordt het werk van een producer vaak wel overschat. De voornaamste taak is in de gaten houden dat alles wordt zoals het aan het begin van de hele rit ook bedoeld was. En dat is soms wat meer werk en soms wat minder.

Het grootste probleem dat ik tegenkom bij het opnemen is dat je de energie van het podium op de een of andere manier terug moet zien te halen naar de studio. De opzweping van het publiek geeft toch net dat beetje extra en dat mis je gewoon in de studio. Plus dat er de zenuwen zijn dat alles wat je speelt ook meteen vereeuwigd wordt. Dat geeft toch een hoop extra druk.

Ik denk dat de belangrijkste tip die ik kan geven is je proberen in te beelden dat je voor een publiek zit, en wat misschien nog wel belangrijker is; vergeet niet dat je er voor de lol zit. Als je het niet leuk vindt kun je beter wat anders gaan doen.’

Het weerwoord
Om te voorkomen dat iedere drummer voortaan als een schoothondje de studio in gaat en gewoon ook voor het volledige verhaal, wat wijze woorden van de andere kant van het mengpaneel; de drummer:

Ton Dijkman

‘Als ik door een producer gevraagd word is dat meestal om mijn manier van spelen. Dat wil zeggen dat ik meestal redelijk veel vrijheid krijg in de studio. Soms ben ik wel eens wat te brutaal, en speel ik wat te groot. Veel flams, stevige breaks, en ja soms is dat wel eens te veel. Meestal zal ik daar dan ook gewoon op ingaan. Het is ook leuk om je te laten leiden door wat iemand wil hebben. Alleen in heel extreme gevallen zal ik het er niet mee eens zijn. Ik kan mezelf niet verloochenen op dat gebied. Dan ben je gewoon verkeerd bezig.

Wat belangrijk is als je de studio ingaat is dat je als drummer gewoon een kit hebt die goed klinkt. Je kick en je snare zijn het belangrijkst. Die moeten gewoon vet klinken. Als je nou meerdere hi-hats en snaredrums hebt liggen neem ze dan gewoon allemaal mee. Een drumstel klinkt op de plaat heel anders dan live. Soms heb je een snare waarvan je helemaal weg bent en dan komt ie er toch niet helemaal uit. Het is dan beter om te kiezen voor die snare die op de plaat beter klinkt dan dat jij je favoriete snare op cd hebt staan.

Een beetje interessante clicktrack helpt ook enorm. De meeste clicks komen niet verder dan een koebel op de kwart of zoiets. Als je nou een beetje een swingend loopje inprogrammeerd dan gaat het al snel een stuk lekkerder, dat inspireert veel meer. En je hebt ook betere referentie omdat er gewoon meer noten op die track staan.’

Hans Eijkenaar

'Als ik in de studio zit dan luister ik altijd naar de technicus. Als een technicus tevreden is over een take, dan ben ik ook tevreden. Een technicus heeft er vaak meer kijk op dan een producer. Een producer zal sneller tevreden zijn met wat je speelt. Een technicus is negen van de tien keer zelf een muzikant en heeft vaak heel veel meer ervaring dan een producer. Ik zeg niet dat je niet naar een producer moet luisteren, maar die heeft vaak alleen het totaalplaatje in z'n hoofd. Het gebeurt mij ook regelmatig dat ik een take overspeel terwijl een producer zegt dat het zo goed is. Luister naar jezelf. Als je niet tevreden bent over een take zeg dat ook gewoon.

Zorg er ook voor dat je weet wat de zangpartij doet. Vaak speel je een track in waar geen zangpartij op staat. Zorg dan dat je die partij kent of vraag of er een guidevocal op gezet kan worden. De zang is een van de dingen die je als eerste in de weg zit door op het verkeerde moment een break te spelen of zo.

Durf ook tegengas te geven als er wat van je gevraagd wordt. Kom met eigen ideeën aan en speel niet zomaar alles klakkeloos zoals het van je gevraagd wordt. Denk zelf ook na over wat je gaat spelen. En zorg dat je er plezier in hebt. Dat is waarom we muziek maken. Al het andere komt later.'

Cyril Directie

‘Als je voor een studioklus gevraagd wordt is het meestal zo dat de producer een bepaald beeld in z’n hoofd heeft van wat hij wil horen. Daar ga je dan gewoon vanuit werken. Het allerbelangrijkste is dat je gewoon gefocused bent op wat je gaat doen. Als er iets van je gevraagd wordt dat tegennatuurlijk is voor jou om te spelen moet je dat gewoon zeggen. Je moet de dingen die je speelt overtuigend neer kunnen zetten.

In de studio spelen is heel iets anders dan live spelen. Live kun je zeg maar meer met je gulp open spelen. In de studio moet je toch iets gas terug nemen. Dat houdt niet in dat je er niet voor gaat. Juist in de studio moet elke klap die je slaat raak zijn.’

Een technicus over drummers
De producer mag dan het overzicht hebben over de gehele productie, de technicus heeft het overzicht over alle knopjes, snoertjes en microfoons (de techniek dus). Ook kent hij meestal als geen ander het geluid en de geluidstechnische eigenaardigheden van de studio. Dat zijn inzicht en ervaring van belang zijn voor een goede (drum)opname werd door bijna alle geïnterviewden benadrukt. Daarom hieronder nog wat uitspraken van Sandro De Castro, een door de wol geverfde geluidstechnicus die doceert aan de School of Audio Engineering in Rotterdam.

Oorspronkelijk geluid
'Een drumstel opnemen is een van de lastigste dingen die er zijn. Een drumstel is eigenlijk een verzameling van behoorlijk luide instrumenten. Het is dan ook heel moeilijk om al die instrumenten goed gescheiden op de tape te krijgen zonder al te veel aan het drumgeluid zelf te versleutelen.

Als een drummer een goed klinkende set heeft en gelijkmatig slaat, is ons werk een stuk makkelijker en zal het eindresultaat ook een stuk mooier worden. We hoeven dan minder effecten op een opname los te laten waardoor er meer van het oorspronkelijke geluid over blijft. Een drumstel wordt nooit op tape gezet zonder dat er aan het geluid veranderd wordt. Er wordt altijd wel wat gate en compressie toegepast, al was het alleen maar om de drums in de eindmix wat meer te kunnen scheiden.'

Perfect
'De meeste kleine studio’s werken met zestien sporen en dat heeft voor de drums vaak nogal wat consequenties. Als je een drumstel goed op tape wilt krijgen, ben je namelijk vaak al minimaal twaalf sporen kwijt. Vaak maken we daarom eerst een opname van de gehele band, een zogenaamde scratch-recording. Dat wordt dan gebruikt om de drummer een referentiepunt te geven als hij zijn partij in gaat spelen.

De scratch komt alleen door de koptelefoon. Op de uiteindelijke partij zal er geen gebruik meer van worden gemaakt. De zestien beschikbare kanalen gebruiken we dan voor de drums. Alles goed afregelen, alles goed gestemd en dan spelen maar. Die zestien kanalen worden dan uitgemixt in één stereokanaal. Je begrijpt dat alles er op dat moment perfect op moet staan, want als er eenmaal een stereokanaal van is gemaakt, valt er weinig meer aan het drumgeluid te veranderen.

Daar ligt dan ook meteen het grootste probleem. Je moet van tevoren al weten hoe de drums moeten klinken als de andere instrumenten er nog niet bij zijn. Een goede producer en een goede technicus weten dat.'
zoeken
zoeken