Dave Grohl en Smells Like Teen Spirit - het verhaal

Nirvana's doorbraakhit met de iconische drumpartij

Slagwerkkrant Plus 25-02-2025 21:41

Het is bijna 34 jaar geleden dat Smells Like Teen Spirit uitkwam, met de iconische drumpartij van Dave Grohl. Dat nummer was ongeveer de eerste song die Dave Grohl speelde voor Nirvana. En als enige track op Nevermind heeft Dave Grohl een derde deel van de songwritingcredits. En dat is terecht gezien de waanzinnige drumpartij. ‘Ik gooide er geen stapel drumfills in. Ik probeerde het zo simpel mogelijk te houden’, zegt Grohl in de Classic Albums: Nevermind documentaire.

‘Als je naar Nevermind luistert, heb ik zo veel geput uit The Gap Band en Cameo, én Tony Thompson, op elk van die nummers’, vertelt Grohl aan Pharrell Williams in zijn Cradle to Stage-serie. ‘Die grote disco flam is van Tony Thompson – en dat heb ik hem verteld. Hij kwam naar mijn huis voor een barbecue. Ik had zoiets van: “Man, ik wil je gewoon bedanken omdat ik je zoveel verschuldigd ben, ik heb je mijn hele leven al opgelicht.” En hij zei: “Ik weet het”.'

In 1991 bracht Nirvana het album uit dat hen zou doen uitgroeien van ontluikende clubfavorieten tot De Grootste Band ter Wereld. Nevermind, het debuut van Nirvana op een groot label, bracht de 'grunge'-beweging op gang. De katalysator voor het succes van het album? Smells Like Teen Spirit.

Het werd uitgebracht op 10 september 1991 en kwam maar langzaam in de hitlijsten terecht - geen verrassing, aangezien Nirvana nog een relatieve onbekende was. Maar om de oorsprong van Dave Grohl's iconische drumpartijen te ontdekken, moeten we 18 maanden terugspoelen, nog voordat Grohl lid was van de band.

Begin april 1990 reed Nirvana - Kurt Cobain, Krist Novoselic en drummer Chad Channing - van Olympia, Washington naar Madison, Wisconsin om een vijfdaagse opnamesessie af te werken met drummer/producer Butch Vig, toen bekend van zijn werk met Killdozer.

De sessies waren gepland om te werken aan Nirvana's opvolger van Bleach (1989). Negen nummers wilden ze opnemen: Breed, Dive, In Bloom, Stay Away, Sappy, Lithium, Here She Comes Now en Polly, voordat de band naar huis zou gaan, om pas weer later terug te komen om de boel af te maken. 

Chad Channing > Dave Grohl
In de maanden die volgden vernaderde er echter veel. Drummer Chad Channing lag eruit en Dave Grohl - wiens band Scream uit elkaar was gegaan - zat vast in LA en had geen optredens. Hij hoorde van Melvins-frontman Buzz Osborne dat Nirvana op zoek was naar een drummer.

Osborne had Cobain en Novoselic eerder al meegenomen om naar Scream te kijken, met een jonge Dave Grohl op drums, met wapperend haar, op zijn drumstel slaand alsof zijn leven ervan afhing en indruk makend op Cobain en Novoselic.

Buzz bracht Grohl in contact met de band - die op het punt stond Dan Peters van Mudhoney weg te kapen - en Grohl vloog naar Seattle om zijn potentiële nieuwe bandleden te ontmoeten. “Ik herinner me dat ik uit het vliegtuig stapte en Krist en Kurt me bij de bagageband ontmoetten. Het was alsof de Children of the Corn je op het vliegveld ontmoetten.” zei Grohl in een interview met VisitSeattle in 2018.

Ondertussen bleef de populariteit van Nirvana groeien en het vooruitzicht om nog een album bij het Sup Pop label werd steeds minder aantrekkelijk. In plaats daarvan begonnen Cobain en de band de 'Smart Sessions'-tape aan grote labels te verkopen en kwamen uiteindelijk bij Geffen terecht.

Met Butch Vig weer aan boord werden er weer opnames gepland. Nirvana bleef nummers schrijven en repeteren in een gehuurde schuur in Tacoma, Washington, waar ze hun ideeën en vorderingen op een boombox opnamen.

Vig herinnert zich dat hij een bandje ontving met een audioboodschap van Cobain, “Hey Butch, het is Kurt!” begon het, “We hebben een nieuwe drummer, zijn naam is Dave, hij is de beste drummer ter wereld!”.

Toen begon de opname met Smells Like Teen Spirit. “Ik kon de riff horen, maar zodra de drums erin kwamen, vervormde het als een gek.” Ondanks de slechte opname - overbelasting van de ingebouwde microfoons van de rudimentaire cassetterecorder - wist Vig dat ze iets op het spoor waren.

Dit werd bevestigd toen Vig Nirvana bezocht in hun repetitieruimte, waar hij een van de eerste mensen werd die het nummer ooit live in levende lijve hoorde spelen. “Ze speelden ...Teen Spirit, en het verpletterde me gewoon hoe goed [Grohl] was, en hoe goed ze klonken.” vertelde Vig in 2022 aan Howard Stern.

“Ik begon door de kamer te ijsberen - normaal maak ik aantekeningen, maar ik nam alles gewoon in me op. Ze waren klaar met het nummer en Kurt zei: 'Wat vind je ervan, Butch?'. Ik zei: 'Speel het nog eens!'.

Sound City Studios in LA
Tegen de tijd dat de band aankwam in de Sound City Studios in LA was Nirvana een strakke, goed geoliede en goed gerepeteerde machine. Sound City was deels gekozen vanwege de lage tarieven. In een tijdperk waarin studio's analoge tapemachines snel inruilden voor het blitse nieuwe digitale platform van Pro Tools, hield Sound City stand. Daarnaast had de studio nog twee juwelen in de kroon die Vig aansprak.

De eerste was de live-ruimte, die eerder werd gebruikt om opnames te maken van Tom Petty, Fleetwood Mac en Cobain's favoriet Neil Young. Het voormalige Vox-magazijn had een vleugje studiomagie dat zich leende voor het vastleggen van een geweldig drumroomgeluid - magie die nu voor ons beschikbaar is als plugin dankzij de Sound City-software van Universal Audio.

Ten tweede was er de Neve 8028 console in de studio. De lessenaar was een van de slechts vier die zijn gemaakt, vol met klassieke Neve mic voorversterkers en 1084 EQ modules. Het werd later gekocht door Grohl en samen met Sound City Studios vereeuwigd in Grohl's gelijknamige documentaire uit 2015.

“Die ruimte in Sound City is net een kleine gymzaal en het is bijna kogelvrij.” vertelde Vig ons in 2020. “Maar als je die room-mics open zet en het geluid van die ruimte hoort, is dat een deel van wat ervoor zorgde dat die studio zo goed klonk.

“Het had gewoon een geweldige klank. Het was live, maar niet te spetterend, de vervaltijd aan de hoge kant van de middentonen is heel gelijkmatig. Het is echt de perfecte ruimte voor drums. Het hielp ook dat Dave Grohl, een van de meest geweldige drummers in de rock-'n-roll, achter de kit zat!”

Tama Granstar
Voor de sessies gebruikte Grohl een Tama Granstar (niet Artstar II, zoals vaak wordt gezegd), samen met wat extra apparatuur die werd gehuurd van Ross Garfield's Drum Doctors bedrijf. Op de huurlijst stond ook een Ludwig Black Beauty snare en een Tama Mastercraft Bell Brass snare.

De Tama snare werd opnieuw uitgebracht in 2024 en is uitgegroeid tot een 'moderne klassieker', dankzij zijn extreem luide, agressieve attack en pittige, volle respons die wordt gebruikt door artiesten als Nirvana, Metallica, Rage Against The Machine en vele anderen.

“Het was een vrij eenvoudige opstelling.” vertelde Butch Vig in 2020 aan MusicRadar over de microfoons die hij gebruikte om Grohl's kit op te nemen. “Ik vertelde de technicus dat ik wilde terugvallen op microfoons die ik kende en gewend was, dus ik gebruikte een AKG D12 op de kick, ik denk een SM57 op de snare en mogelijk een AKG 451 eronder.

“We gebruikten Sennheiser 421's op de toms, ook weer omdat ik die Sennheiser microfoons gewend was. AKG 414's als overheads, ik had ze bij Smart en het zijn geweldige allround condensators. Ik denk dat het geheim van dat geluid is dat we een paar Neumann U87's hadden [gebruikt als room mics] die waarschijnlijk 3 tot 6 meter van de kit af stonden.”

De mix
Voor het mixen van Nevermind was Andy Wallace de ervaren mix engineer. Hier ontstaat enige verwarring over het resulterende drumgeluid. Het album werd opgenomen en gemixt met analoge apparatuur, maar dat nam niet weg dat het drumgeluid versterkt kon worden met samples.

Het gebruik van samples is een vast onderdeel van Andy Wallace's mixen, zoals blijkt uit Rick Beato's analyse in de video hieronder.

Hoewel Wallace nooit expliciet heeft bevestigd of hij wel of geen samples heeft gebruikt om het geluid van Grohl's kit te versterken, heeft hij wel gezegd dat er een mogelijkheid is dat er samples zijn gebruikt om de ambient microfoons van de drumtrack te versterken, wat ironisch is gezien het feit dat Sound City deels is gekozen vanwege zijn fantastische drumroomgeluid.

Of dat nu wel of niet zo was, de tijd heeft ons de mogelijkheid gegeven om Butch Vig's originele mixen te horen zoals die oorspronkelijk bij de Geffen waren ingediend. Deze werden meegeleverd met de 20th Anniversary editie van Nevermind, en zijn gelabeld als 'Devonshire Mix' en maken een interessante vergelijking mogelijk.

Afgezien van het geluid komt een groot deel van de hook van Smells Like Teen Spirit van Grohl's drumpartijen. Interessant genoeg is dit het eerste - en enige - nummer op Nevermind waar de credits voor het schrijven van de nummers worden toegewezen aan alle drie de bandleden in plaats van alleen aan Cobain.

The Pixies
Nirvana's liefde voor The Pixies, compleet met het loud-quiet dynamisch sjabloon, vormt een groot deel van de songwriting aanpak van de band, iets dat Cobain niet verlegen was om toe te geven. Hij vertelde Rolling Stone in 1994: “Ik had zo'n sterke band-band met die band dat ik in die band had moeten zitten - of op zijn minst in een Pixies coverband. We gebruikten hun gevoel voor dynamiek, zacht en rustig en dan weer hard en hard.”

Grohl houdt ook vol dat de kern van Nirvana's songwriting bestond uit een kern van eenvoud, die hij meer dan eens vergeleek met kinderrijmpjes. “Ik gooide er geen stapel drumfills in. Ik probeerde het zo simpel mogelijk te houden.” zegt Grohl in de Classic Albums: Nevermind documentaire. “Dat was een soort onuitgesproken regel. We wilden bijna dat het kinderliedjes werden.”

Deze benadering wordt vanaf het begin duidelijk, met Grohl's kenmerkende flams op de snare die voor toevallige luisteraars een eenvoudige viertelling lijken in te luiden. Maar als je wat dieper graaft, besef je dat hij eigenlijk groepen van gelijkmatige 16e noten speelt tussen de flams op de snare, bassdrum en hi-hats.

Complex? Niet echt, maar speel het op de lekenmanier en het is duidelijk dat de vaak over het hoofd geziene nuances van Grohl's heavy-hitting, 'neanderthaler'-stijl een beetje aandacht vereisen om te ontdekken.

Zou Smells Like Teen Spirit een succes zijn geworden als, laten we zeggen, Chad Channing of Dan Peters de drums had ingespeeld? Het is onmogelijk dat te weten, maar het is duidelijk dat Cobains riff, melodieën en de bijbehorende video ook allemaal een rol hebben gespeeld.

Eerlijk gezegd, met een nummer waarin elk element gecombineerd wordt tot een bijna perfecte rocksong, weten we niet zeker of het zin heeft om te speculeren...