30 jaar elektronische drums
Meer achtergrondinformatie, beeld en korte quotes
Slagwerkkrant Plus 20-06-2008 15:55
Het is een lange weg van de eerste elektronische drum uit 1977 naar de nieuwste complete e-drumset in 2008. Toen de Slagwerkkrantredactie besloot om een artikel te maken over de geschiedenis, het heden en de toekomst van de elektronische drums, hadden we het dus kunnen weten; dat wordt een lang verhaal en een hele klus. Dennis Boxem durfde het aan en het resultaat lees je in Slagwerkkrant 146. Natuurlijk konden we op die 7½ pagina lang niet alles kwijt wat we wilden vertellen en laten zien. Daarom vind je hieronder nog wat extra achtergrondverhalen, quotes van Thomas Lang en Johnny Rabb, en een boel leuke plaatjes.
De drumcomputer neemt een aparte plek in binnen het elektronische drummen. Hoewel het instrument in kwestie niet met stokken te bespelen is, blijft het ontegenzeggelijk een percussie-instrument.
Een van de eerste goed werkende drumcomputers zorgde voor een regelrechte rel. Gitarist Roger Linn soldeerde zelf een drumcomputer in elkaar, en de gehele drumgemeenschap kwam vervolgens in opstand. In Amerika ging het zelfs zo ver dat vakbonden eisten dat er een drummer in de studio aanwezig was als er een Linndrum werd gebruikt. De drumcomputer leek begin jaren tachtig even voorbestemd om de drummer in zijn geheel te vervangen, maar gelukkig is die voorspelling nooit uitgekomen. Misschien dat de prijs van het kastje hier ook wat mee te maken had: De Linn 9000 uit 1986 kostte nieuw maar liefst 19.500 gulden!
Tegenwoordig is het heel gebruikelijk dat juist de drummer weer ingeschakeld wordt om zo’n drumcomputer in wat voor vorm dan ook te bedienen. Zo vertelde drummer-producer Zack Danziger in Slagwerkkrant 117 dat meer dan de helft van zijn werk bestaat uit het programmeren van drumbeats, zonder dat hij daarbij ook maar een stok hoeft aan te raken.
Er zijn maar weinig drumcomputers die de tand des tijds hebben doorstaan. Heel bekend zijn Roland’s TR-808 uit 1980 en TR-909 uit 1983. Geen van beide heeft echt realistische drumklanken, maar ze zijn in zo onnoemlijk veel producties gebruikt dat ze min of meer een vaste waarde in de muziekscene zijn geworden. Tweedehands modellen kosten tegenwoordig een vermogen en zijn vooral in trek in de housescene. Roland zelf onderkent het succes van beide computers ook. Sinds de allereerste Roland V-Drums zijn de samples van zowel de 808 als de 909 standaard in iedere Roland module aanwezig.
Alesis heeft met de SR-16 waarschijnlijk de succesvolste drumcomputer aller tijden. Het apparaat werd in 1991 geïntroduceerd en is nog steeds in productie. De redenen voor het succes zijn simpel; het apparaat is betaalbaar, klinkt goed en is gemakkelijk te bedienen.
Elektronica in Nederland
Ook Nederland kende in de jaren tachtig en negentig een aantal kleinere fabrikanten van drumelektronica. Midden jaren tachtig vergaarde Ted de nodige roem door te komen met een handzaam klein kastje waarmee je één enkel geluid kon triggeren. Cesar Zuiderwijk gebruikte deze kastjes onder meer voor zijn beroemde ‘trigger-jasje’. De opslag van de klank ging door middel van een EPROM, vergelijkbaar met de eerste ddrum pads en de Simmons 1.
Anton Simonis van Adesign geluidstechniek maakte eind jaren tachtig, begin jaren negentig gemakkelijk te gebruiken plaktriggers, die op redelijk brede schaal verkocht werden. Nog steeds kun je bij Simonis terecht voor allerlei custom elektronicawensen.
Marcel de Natris timmerde begin jaren negentig behoorlijk aan de weg met de door hem ontworpen Marcel pads. Deze pads hadden een slagoppervlak gemaakt van een soort schuimrubber, en speelden aanzienlijk prettiger dan de meeste rubberen pads uit die tijd. In 1994 kreeg Marcel Herman Brood zo ver dat hij honderd drumpads beschilderde. Mocht je er ooit een tegenkomen, twijfel niet; het worden beslist collector’s items!
Cesar als grondlegger
Cesar Zuiderwijk is natuurlijk gewoon de bekendste rockdrummer van Nederland. En veel mensen weten nog wel dat hij in het verleden het nodige heeft gedaan met elektronica. Het bekende jasje vol drumtriggers en het opblaasbare drumstel zijn hier duidelijke voorbeelden van. Wat de meesten zich niet realiseren, is hoe vroeg Cesar hiermee begonnen is. Uit Zuiderwijks eerste Slagwerkkrant-interview (nummer 9, januari 1985), komen de volgende quotes: (over de Ted-doosjes in zijn drumjasje)
‘Je kan alle geluiden die je maar wilt in zo’n doosje stoppen, dus ik heb er wat eigen geluiden in gestopt. Ik ga dan bovenop de monitorboxen staan en begin hard op mijn borst te slaan waardoor je een waanzinnige drumsound te horen krijgt.’
Ik heb mijn drumset uitgebreid met een flink aantal oranje perspex kubusjes die met een element aan een Ted-doosje verbonden zijn. Ik heb er de meest waanzinnige geluiden in opgeslagen, zoals van een Balinees Apenkoor. Je moet het horen om te beseffen hoe wonderlijk dat klinkt.
En dat Cesar in die tijd al donders goed doorhad waar het met de elektronische sets heenging, blijkt uit het volgende:
‘Ik geloof dat over een aantal jaren ook de beginnende drummertjes een elektronische set in hun kamertje hebben staan, omdat het veel makkelijker is.’
Moderne gebruikers
Johnny Rabb en Thomas Lang
Nadat eind jaren tachtig iedereen de elektronica de deur uit deed, zijn er nu ook drummers die juist weer teruggaan naar elektronica. Thomas Lang gebruikt bijvoorbeeld op zijn laatste dvd een monsterlijk grote Roland kit en ook Johnny Rabb speelt regelmatig met een Roland TD-20 of TD-12.
Rabb:
‘Ik ben eigenlijk pas echt geïnteresseerd geraakt in elektronische drums toen Roland met de V-Drums kwam. Voor die tijd heb ik wel heel kort een elektronische Yamaha set gehad, dat was eind jaren tachtig. Dat was eigenlijk de schuld van Dave Weckl. Die speelde toen ook op zo’n ding, en daarom wilde ik er ook een. Dave was tenslotte mijn grote held. De bediening van de module en de vertraging die erin zat, maakte dat ik er al heel snel op uitgekeken was.
Tegenwoordig bestaan dat soort problemen eigenlijk niet meer, noch bij Roland noch bij Yamaha. Ik gebruik de V-Drums natuurlijk om thuis in alle rust te oefenen. Ik kan midden in de nacht gaan zitten spelen en niemand die er last van heeft. Daarnaast geeft het me in combinatie met een akoestische kit de mogelijkheid om alle originele drumcomputersounds uit het verleden te gebruiken, en dat is bij de elektronische muziek die ik veel maak absoluut een pré.’
Thomas Lang gebruikt zijn V-Drums set op een heel andere manier.
‘Tijdens mijn clinics doe ik van alles en nog wat met veel verschillende drums en verschillende klanken. Er is echter wel een limiet aan de hoeveelheid bespeelbare instrumenten die je naast elkaar kunt zetten. Doordat je met de Roland modules verschillende klanken onder een enkel pedaal of pad kunt zetten, heb je die beperking niet meer. En doordat de pads en pedalen veel minder zicht wegnemen kunnen de mensen ook veel beter zien wat er allemaal gebeurt. Voor mij zijn akoestische drums absoluut nog favoriet, maar met elektronica kun je dingen doen die met een akoestisch instrument niet kunnen. De perfecte aanvulling dus.’
