Joost Lijbaart - Trinity & world tour

video's en extra's bij het interview in Slagwerkkrant 211

Slagwerkkrant Plus 18-04-2019 13:04

door Bouke Bijlsma

Verwacht geen lange solo’s, vier-om-viertjes, en al helemaal geen djing-djing-a-djing; Under The Surface improviseert volledig vrij, en op Trinity hoor je dan ook nauwelijks grooves die je mee kunt tikken. Best opvallend voor een eigen band van een drummer. in Slagwerkkrtant 211 legt Lijbaart uit hoe het zit en hoe het is ontstaan; hieronder gaat hij er nog wat dieper op in.

'Ik liep eigenlijk sinds 2014 al met het idee om een soloalbum te maken dus met alleen drums. Ik was al langer bezig met groove’s en sounds die sterk een bepaalde sfeer geven. Toen Sanne Rambags mij in 2015 belde om eens samen te spelen met gitarist Bram Stadhouders  was ik verrast. Sowieso door haar geweldige stem, bereik en fantasie, maar vooral ook door hoe goed ik zelf klonk door wat zij en Bram deden. Mijn ruimtelijke ideeën leken zo perfect te passen samen met hun dat we al heel snel daarna meer concerten gingen spelen en in het najaar van 2016 de studio in gingen voor ons eerste album Under The Surface.'

Joost Lijbaart met Under The Surface @Jarasum Jazz Festival 2017
(Zuid-Korea)

'Voor dat album ben ik heel veel gaan wandelen in het bos en ben uiteindelijk met een schetsboek met wat vage ideeën de studio in gegaan. Die ideeën bestonden soms uit een woord, een gevoel, soms een ritme. Met die schetsen die we als uitgangspunt voor improvisaties gebruikten zijn we gaan improviseren in de studio aangevuld met de ideeën van Bram en Sanne. Sanne had een aantal teksten meegenomen die we ook hebben gebruikt voor onze improvisaties, en dat werd ons eerste album, dat in 2018 nog voor een Edison is genomineerd.'

'Ik kon het succes van dat eerste album niet helemaal voorzien maar kort daarna konden we zo ontzettend veel spelen en werden gevraagd op veel grote festivals in o.a. Mali, Mexico, India, China, Griekenland en uiteindelijk 14 landen op 4 continenten in de 2 jaar daarna.'

'Die schetsen hebben een tijdje een uitgangspunt gevormd tijdens onze live concerten. Ik werkte in die tijd zelfs met ‘setlijstjes’ waar dan de woorden wind, Afrika, up tempo, sjamanen, dance of life of een gedicht op stond. Dat gaf me toch enig houvast wat ik wel fijn vond als we op een enorm buiten podium in Mexico stonden tussen geweldige en knetterharde Afrikaanse bands.'

Under The Surface

'Grappig genoeg waren Bram en Sanne al veel eerder bij het stadium dan ik om deze ‘schets-setlijsten’ ook helemaal los te laten maar uiteindelijk zijn we dat anderhalf jaar geleden gaan doen. We hebben eigenlijk met zijn drieën een muzikale taal ontwikkeld met heel veel on-afgesproken cues en richtingen waar we naar toe kunnen. Door dan te improviseren met een open mind en goed in het moment te blijven en niets te forceren komen er tijdens de concerten vaak flarden van die schetsen, soms speelt 1 persoon iets van de schets of gebeurd er iets heel anders.'

Bekijk hieronder een video van Under The Surface live @Bimhuis (2018)

'Er is dus eigenlijk geen muzikale rol verdeling maar vertelt de muziek ons wat we moeten doen. Een idee of initiatief kan van ons alle drie komen en uiteindelijk vinden we elkaar altijd.
De muzikale klik die we met elkaar hebben is heel bijzonder. Eigenlijk zijn we het nooit oneens. We repeteren overigens nooit meer. Dit hebben we in het verleden wel geprobeerd maar het meest zinvolle wat daaruit kwam was dat we met elkaar een aantal minuten stilte gingen produceren. We praten wel heel veel, voor en na onze concerten en tijdens onze tournees over onze improvisaties, wat voor schetsen of uitgangspunten we kunnen gebruiken en wat we mooi vinden.  Het is ontzettend inspirerend om met Bram en Sanne te werken, ik heb het idee dat ik de afgelopen 3 jaar meer geleerd heb dan in de 10 jaar daarvoor en we hebben ook enorm veel plezier tijdens het spelen en reizen. Eigenlijk is het één groot avontuur.'

Wat is jouw favoriete track op het album en waarom?
'Eigenlijk track 1, de openingstrack La Loba part 1. Het grappige is dat dit ook het begin was van ons live concert op het jazzfestival in Preveza, Griekenland. Wat je hier hoort is eigenlijk een soort micro versie van hoe een heel concert bij ons meestal gaat; een opening, het aftasten en uiteindelijk elkaar vinden in een groove en sfeer met allerlei wendingen. De track laat ook heel goed de live-vibe horen. Je hoort ook wat omgevingsgeluid en de spanning en intensiteit van een live concert.'

Check hier de video (alleen audio) van La Loba Pt 1 (Lijbaarts favoriete track van Trinity)

Heb je voorbeelden van drummers die jou inspireren in deze richting?
'De eerste waar ik aan moet denken is Marilyn Mazur. Ik heb heel veel geluisterd naar haar sounds, en de manier waarop ze met allerlei gestemde percussie omgaat. Haar duo album Elixer (ECM) samen met de Noorse saxofonist Jan Garbarek is een absolute aanrader. Verder hebben percussionisten als Nana Vasconselos en Airto Moreira me enorm beïnvloed door hun sounds en de manier waarop ze zoveel sferen en ruimte met hun spel kunnen oproepen.'

'Qua drummen hebben verder Paul Motion, Ed Blackwell, Billy Higgins en Tony Williams me heel erg beïnvloed. Door hun manier van vrijer spelen en anders omgaan met tijd en ritme. Tony zijn solo platen Spring (1967) en Lifetime (1965) zijn nog steeds belangrijk voor me. Hier hoor je hem dit ook heel erg doen.'

'Daarnaast is de muziek van Miles Davis tussen 1970 en 1974 heel belangrijk voor me en heeft mij persoonlijk erg geïnspireerd voor Under the Surface. Ik ben altijd een fan geweest van die periode van Miles maar in Under the Surface heb ik voor het eerst het idee dat wat ik van die muziek geleerd heb ook kan gebruiken; de vrijheid vinden in een bepaalde groove en stukken die schetsen als uitgangspunt hebben gebruiken als uitgangspunt voor improvisaties. Niet weten wat er gaat gebeuren, dat spreekt me enorm aan.'

Beluister Trinity via Spotify

In het artikel in Slagwerkkrant 211 vertelt Lijbaart uitgebreid over zijn drumset en bekkens. Maar zoals je ziet op de foto’s heeft hij een vrij uitgebreide tafel met allerhande percussie-instrumenten.
'De extra instrumenten zijn in de loop der jaren gegroeid. Ik schaf alleen iets nieuws aan als ik het eerst in mijn hoofd heb gehoord of soms loop ik toevallig tegen iets aan waarvan ik meteen weet dat ik het kan gebruiken. Ik heb links van de hihat een rek staan met o.a. tibetaanse bellen, een paar bel-trees van Ufip, 12 chromatisch gestemde bellen, kleinere belletjes en klokjes en Afrikaanse rammelaars.  Op een tafel links heb ik dan diverse shakers, vogelfluitjes, een klein chromatisch klokkenspel van Sound 49, een Chinese opera gong, windfluitjes, ocarinas (gemaakt door mijn vrouw Saskia de Rooy die beeldhouwer is; zij maakte ook het beeld dat is afgebeeld op de albumcover), maracas en  gestemde woodblocks. Verder 4 windgongs (6,8,10,12 inch) en 4 gewone gongs (6,8,10,12 inch) en een hele oude Marching Ludwig bassdrum die rechts van de tweede floortom staat. Ik gebruik ook 2 strijkstokken om de cymbals en soms het klokkenspel mee aan te strijken.'

Geen electronica toch? (ik denk soms wel synths te horen, bv op Wild, en soundeffects)
'Alle electronica komt van Bram. Ik gebruik alleen akoestische instrumenten en Sanne gebruikt alleen haar stem. Bij sommige concerten gaat Sanne haar stem door Bram zijn computer zodat hij iets kan doen met haar galm maar alle synths die je hoort komen van hem. De synth sounds in Wild zijn oude Oberheim plug inns, klinken echt fantastisch. Bram werkt met Ableton dus hij speelt gitaar door zijn computer waar hij alle sounds heeft. Met footswitches kan hij live enorm veel verschillende dingen tegelijk doen.'

Opvallend is dat geen van de tracks lijkt te beginnen met de drumpartij of ritme als uitgangspunt; is dat een bewuste keuze?
'Het zoeken en selecteren van alle live tracks was een enorme klus. Ik ben er letterlijk een jaar mee bezig geweest. Uiteindelijk had ik een ruwe selectie gemaakt die we met z’n drieën zijn gaan beluisteren. Om er geen ‘knip en plak album’ van te maken hebben we gekozen voor stukken en fragmenten uit de improvisaties die als één geheel zijn gespeeld. Wanneer je samen iets begint is een opbouw meestal niet meteen vanuit een groove maar vanuit stilte waarin je samen iets waardevols zoekt. Soms duurt dat even voordat je dat gevonden hebt. We spelen zeker ook improvisaties die met een puls beginnen maar die hebben de CD uiteindelijk niet gehaald, het is dus geen bewuste keuze geweest.'

Lees het interview in Slagwerkkrant 211 (mei-juni 2019)