Tony Allen, pionier van de afrobeat, is overleden

Van Fela Kuti tot The Good, The Bad & The Queen

Muzieknieuws 01-05-2020 09:52

foto boven door Fred van Diem 

Tony Allen is er altijd prat op gegaan uitvinder van ‘de afrobeat’ te zijn. Met de opnames uit 1966 met Fela Kuti, vastgelegd op de compilatie Lagos Baby, werd dit ook ontegenzeggelijk bewezen. Ongelofelijk hoeveel stijlen hij toen al in zijn drumspel mixte: soul, funk, latin. Maar nog frappanter is dat hij op dit fundament van genres de geheel nieuwe stijl afrobeat bouwde, onafhankelijk van alle drumstechnieken- en grooves die op dat moment de ronde deden in de wereld. Tegendraads snare- en bassdrumspel, licht gespeeld, gedurfd, pionierend, groovend. Niémand speelde zo toen, inmiddels 54 jaar geleden. Alleen Tony Allen. De afrobeat-uitvinder. Ororuka, een historisch document, uit 1966.

Zijn laatste album
Op 20 maart 2020 kwam Rejoice uit, de plaat waarvoor hij met de Zuidafrikaanse trompettist Hugh Maskela in 2010 de basis legde en afgelopen zomer afmaakte. Luister naar de eerste maten en je hoort Tony Allen in vol ornaat.

Eergisteren verscheen hij nog in een videomeeting met de neef van de inmiddels overleden Masekela en platenbaas Nick Gold, de man die ook achter Buena Vista Social Club zit met zijn label World Circuit. Het zou zijn laatste publieke optreden worden. Volg het uitgebreide gesprek hier: 

 

 
Interview in Slagwerkkrant
Tony Allen speelde van 1966 tot en met 1979 bij Fela Kuti, altijd vanuit Lagos, Nigeria, maar de hele wereld over tourend. In het interview dat Roger Teeling met hem deed (Slagwerkkrant 113, jan-feb 2003) zegt hij: ‘Fela had bepaalde ritmes in zijn hoofd die in die tijd nog niet bestonden. Andere drummers speelden óf jazz óf highlife óf enkel traditionele ritmes. Ik speelde als enige een mix, een mix waarin de groove centraal stond. Min of meer toevallig ontstaan omdat ik nooit drumles heb gehad en dus maar wat probeerde.’

Zeldzame opnames van een concert in Fela Kuti’s eigen Kalakuta club in Lagos, 1977:

Tony Allen op het 20 jaar Slagwerkkrant feest
Het interview dat we in Slagwerkkrant publiceerden ging vooraf aan het 20 jaar Slagwerkkrant feest in Panama, Amsterdam, 9 januari 2003, waar we de New Cool Collective Big Band hadden gevraagd met acht verschillende drummers op te treden, waaronder Cesar Zuiderwijk, Stefan Kruger, Lucas van Merwijk, Ton Dijkman, Han Bennink en Tony Allen! Wat we daarover schreven: ‘De Nigeriaanse drummer Tony Allen kwam speciaal over uit Parijs en speelde op geheel eigen, onnavolgbare wijze zijn afrobeat in Machowe en NEPA/The Hustler. Hij was bijna te relaxed voor het immer opzwepende New Cool Collective. Opvallend was zijn soepele manier van bewegen: sierlijk als een zwaan ‘woei’ hij over zijn drumstel.’
Wat ik me nog herinner van dat optreden is dat toen Tony Allen ging spelen de geluidstechnicus de faders een heel stuk moest opschroeven, zo zacht speelde hij.

The Good, The Bad & The Queen
In juni 2019 stond Tony Allen nog met Damon Albarn’s band The Good, The Bad & The Queen in Paradiso, een van de vele side-projecten van Allen. Hij speelde ook veel in clubs, met dj’s als Jeff Mills bijvoorbeeld. En hij heeft een enorme discografie van eigen platen opgebouwd. Scroll maar eens door deze Spotify playlist die we maakten.

Transcripties in rubriek Spelen door Mark Eeftens
In Slagwerkkrant 114, maart-april 2003 heeft Mark Eeftens in zijn rubriek Spelen het spel van Tony Allen onder de loep genomen van zijn cd Homecooking: negen grooves en één typische Allen-fill. Download de pdf van die pagina: klik op de foto van die pagina hieronder.  

 

Muziek erbij? Luister hier: 

Mark Eeftens: ‘Allen’s spel loopt als een trein, wordt ontzettend relaxed geslagen en groovt dus enorm. Verder slaat Allen niet hard, maar legt hij wel veel dynamisch gevoel in de snare- en hi-hatnoten. Het heeft dus weinig zin voor mij om veel accenten aan te geven; je moet echt horen hoe hij het doet. Allen heeft eigenlijk maar één echt kenmerkende fill en die slaat hij dan ook aan de lopende band (zie nr. 2). Het groepje op de derde tel slaat hij bijna als een triool, zoals je vaak hoort in Braziliaans slagwerk.
Alle ritmes op de cd lijken eigenlijk op elkaar, maar als je goed luistert, zijn er toch vaak subtiele verschillen. Er is regelmatig sprake van groepjes van twee zestienden aan elkaar, en hier en daar zien we ghostnotes die samenvallen met de bassdrumnoten.
Ten slotte valt op dat Allen de hi-hat vaak met zijn voet trapt op de 3 en de ne van 4, ook als hij met zijn rechterhand gewoon op de hi-hat speelt.

Bekijk ook dit voorbeeld van een typerende Allen-groove:

Mark Eeftens schreef vanochtend de basisgroove die Tony Allen in bovenstaande video speelt uit, en schrijft erbij: 'Allen varieert continu op de hihat. Hij laat noten weg, trapt extra noten met zijn linkervoet en gebruikt veel hihat-opening op onregelmatige plaatsen.'

 

In 2013 deed hij met zijn eigen band het Afrika Festival Hertme aan.

Wat is afrobeat nou eigenlijk? 
Afrobeat is een term die vaak valt. Wat is het nu eigenlijk precies? We vroegen het hem in 2003. Tony Allen: ‘Het mixen van West-Afrikaanse ritmes, zowel traditioneel als highlife, met jazzgrooves’. Waarvan akte. Tony Allen, dank voor je afrobeat! (Erk Willemsen)