Arend Niks en Joost Spijkers

Componerende drummer vertelt over Balkanproject

Muzieknieuws 07-12-2014 10:12

Jazzdrummer Arend Niks is altijd actief in meerdere projecten tegelijk, vaak eigen bands en initiatieven, en altijd met een twist. Ook zijn laatste onderneming Spijkers is weer een verrassende combinatie: Nederlandstalige Balkanmuziek met een jazzy kleinkunst-touch. Niks is er muzikaal leider en componist.

door Mark van Schaick

Arend Niks, dat is toch de man van New Niks? Of van zijn andere groep, Niks Project? Van verschillende formaties met gitariste Corrie van Binsbergen? En van Nenette et les Zézettes? Van Jazerall, van No Can Do? Hij speelt soms acht verschillende repertoires door elkaar en wordt wel eens gek van zijn eigen agenda. Nu is er ook nog een nieuw ding, met op zang en accordeon Joost Spijkers, die we kennen van onder andere de Ashton Brothers. Sanne van Delft is de contrabassist, Ro Krauss speelt viool, bratsch, mandoline en slide, Christiaan Saris vibrafoon, marimba en darabouka en Andreas Suntrop: gitaar. Spijkers heet het project, Balkan-met-Nederlandse-teksten, theatraal, verhalend, en mede gecomponeerd door Arend Niks zelf. 

Er is een album van Spijkers verschenen. Het is opgenomen in theater Walhalla in Rotterdam voor een live publiek en feestelijk gepresenteerd in de North Sea Jazz Club in Amsterdam, begin november. Try-outs voor de theatertournee gaan van start half januari, waarna een indrukwekkende speellijst is vastgelegd.

Arend Niks vertelt: 'Het was een mooie avond, op de goede manier spannend, we waren technisch gezien goed voorbereid, maar we hadden wel pas drie keer opgetreden. Er was dus ook veel niet ingevuld, zoals de presentatie bijvoorbeeld. Uitstekende reacties van het publiek gehad en een goed idee hoe we nu verder moeten. Spijkers moet nu een muziektheatervoorstelling worden, dus daar gaan we de komende tijd aan werken: begeleidingen van verbindende teksten, instrumentale gedeeltes et cetera.'

Oneven maatsoorten

Het eerste dat ik dacht toen ik over Spijkers las was: waar komt de fascinatie voor balkanmuziek vandaan? Is dat ook slagwerkgerelateerd of ligt dat anders?

'Nee helemaal niet, dat komt van Joost (Spijkers): zijn vader komt uit voormalig Joegoslavië en hij heeft veel balkanmuziek gehoord als kind. Verder zit er een tragisch verhaal achter het geheel: zijn eerste grote liefde ontmoette hij daar en zij voorzag hem van stapels cassettes met ‘oostblok-levensliederen’, die hij niet goed verstond maar waar hij wel aan verslingerd raakte. In een periode dat hij in Nederland zat en zij in (toen nog) Joegoslavië is zij omgekomen door een handgranaat in een supermarkt.
'Joost wilde altijd nog wat met dat soort nummers doen, maar niet in de authentieke stijl, hij heeft Peer Wittenbols gevraagd om nieuwe teksten te maken en mij, als notoir ‘niet-balkanspecialist’, als muzikaal leider en componist. Samen hebben we nummers uitgezocht en van een nieuwe sound voorzien - of niet - en ook nieuwe stukken gemaakt. Ik vond het daarbij leuk om wel balkan-elementen te gebruiken, zoals oneven maatsoorten en korte op de zang reagerende solo’s, maar niet de noten en de stijl. Daar zijn nummers als Waag Het Eens, Het Laatste Glas en Alle Seizoenen uitgekomen.'



En dan nog het feit dat dat jij je in dit project als componist manifesteert. Zet dat je drummen op een ander plan?

'Alles beïnvloedt elkaar natuurlijk, misschien word je wat bewuster van andere partijen als je op alle noten hebt zitten zwoegen.  Ik doe dat al jaren eigenlijk, bij meerdere projecten. Het combineren van schrijven/bandleiden en drummen gaat steeds beter. Ik zorg dat ik bij aanvang van de repetities zelf makkelijk basic kan spelen om het arrangement te horen. Verder neem ik altijd alles op in dat stadium. Als de boel eenmaal zit is er het moment dat je beslist: zo, en nu ben ik de drummer en hou ik me alleen maar daar mee bezig. Vandaar ook dat ik bij de opnames geen opnameleider was: daar had ik Mick Paauwe (bassiste) voor meegenomen.'

In sync

Als je kijkt naar de zeven, acht groepen waarin je ook speelt, benader je Spijkers dan heel anders? Of is er bijvoorbeeld een parallel met Nenette?

'Ja, dit is een heel ander kunstje dan bijvoorbeeld het jazzkwartet New Niks. Alleen al qua dynamiek, Spijkers heeft toch een soort ‘dynamisch rockidioom’, het is van groot en veel naar minimaal, maar altijd binnen een songvorm. Bij Nenette was het entertainment altijd nummer één en alles wat werkte werd gebruikt. Met Spijkers ontstaat er toch meer een herkenbare eigen stijl, wat in de komende concertenreeks nog wel aangescherpt zal worden.'

Hoe uitdagend is deze muziek om te spelen?

'Ik vind alle muziek eigenlijk even uitdagend, bij de moeilijke dingen zoals de Jacob TV band bijvoorbeeld, waar de maatsoorten om je oren vliegen terwijl je in sync moet blijven met een film, ligt je focus daar en is dat de spanning. Bij op het oog eenvoudiger muziek ligt de focus volkomen op de sound en de timing. Niet dat die begrippen inwisselbaar zijn, maar in elke livesituatie wil je als muzikant dat het er toe doet, en het moet altijd beter dan gisteren. Bij Spijkers gaat het er om dat wat er eventueel lastig is, toch terloops moet klinken, de muziek en de tekst moeten dezelfde boodschap hebben. Qua maatsoorten varieert het bij Spijkers stiekem soms toch van 11/8-13/8-5/16-7/8 tot halftime 4/4 en zijn sommige coupletten in 5/4, en zijn er permutaties van 3/4 naar 6/8... Met hopelijk als resultaat dat het vloeiend en vanzelfsprekend klinkt.'

Opwinding

Ik neem aan dat je je set-up naar ensemble aanpast. Wat bespeel je bij Spijkers?

'Een Sonor Ascent set. Ik heb ooit een Sonor Teardrop gehad, klonk echt fantastisch, maar was te oud om mee het podium op te gaan. Deze Ascent komt qua karakter in de buurt, ik heb hem door Thijs (van der Heijden van CustomDrums.nl; red.) laten re-edgen, zodat er iets meer ‘oldschool’ klank in de toms zit. Het is een erg muzikale set met veel dynamiek.'

Kun je eens vertellen over het samenspel met Sanne van Delft?

'Met Sanne klikte het spelen meteen, het is tof dat ie zowel op contrabas als op basgitaar een mooie klank heeft. Daardoor word je je bewuster van je eigen geluid. Verder is het leuk om samen aan grooves te werken, we zoeken allebei naar rust in het spel, zonder verlies van opwinding.'

Verlang je nooit naar één vast project dat je een reguliere werkweek verschaft?

'Willen we dat niet allemaal? Ehh oh nee toch niet, of ehhh toch wel. Het is natuurlijk voor je flexibiliteit goed om veel verschillende dingen te doen. Soms is het wel een beetje hectisch. Ik had pas een maand waarin ik acht verschillende repertoires speelde, allemaal de moeite waard, maar daarna wil je inderdaad wel een tijd elke avond hetzelfde aftikken. Als ik muziektheater maak is er meestal wel een periode van een of twee maanden waarin je alleen de voorstelling doet. Overigens gaat Spijkers deze functie van januari tot half april vervullen: we spelen dan 55 keer.
'Een vast project is zakelijk gezien natuurlijk geweldig, en dan het liefst een internationale tour, maar ook dan zal je de juiste mindset moeten vinden om lekker te spelen en er van te genieten. Het blijft lastig; soms word je gek van het organiseren van je agenda, soms maak je je zorgen of je na volgende maand ooit nog wel op een podium zit. Tja, als die strijd een keer voorbij kon zijn, dat zou wel prettig voelen.'

Motel Bokassa

Waar ben je nu nog meer druk mee?

'Voor Spijkers moet er nog geschreven worden, dat ben ik aan het doen, en ik ben een repertoire aan het schrijven voor een nieuw kwartet. Verder loop ik lichtjes met het idee om weer eens een slagwerkgroep te beginnen, dat komt doordat er ineens een livefilmpje van Motel Bokassa op Youtube opdook, waar ik in speel. Dat was toch wel een heel bijzondere band. Wat ik fijn vind aan drummer zijn is dat je je continu blijft ontwikkelen en ik vind het absoluut geen straf om te studeren, dus ik maak daar ook best veel tijd voor vrij.'

Arend Niks: www.arendniks.com
Spijkers: www.joostspijkers.nl

zoeken
zoeken