Verslag Premiere Sysmo in Amsterdam

Geslaagde aftrap wekelijks percussiedansfeest

Events 09-11-2015 16:11

door Bouke Bijlsma - foto's Sabijn Peters

Het eerste nummer van dit twee uur durende concert/percussiedansfeest is een opzwepende groove onder leiding van Belgische percussionist Augustin de Bellefroid, tevens een van de initiatiefnemers van Sysmo in de Lage Landen. Spreekstalmeester Vernon Chatlein (deze avond bespeler van de guira uit de Dominicaanse Republiek; een soort equivalent van de Cubaanse guiro, maar dan gemaakt van metaal en bespeeld met een afro-kam) legt uit dat voor elk nummer telkens een van de spelers naar voren zal stappen om plaats te nemen achter een sabar, en de troupe (een beetje in de geest van Doudou ‘N Diaye Rose) mee te voeren in in zijn ritmische hersenspinsels en invallen.

Vernon Chatlein legt ons later uit: 'De trommel bij de Dirigent was inderdaad een sabar. De dirigent kiest een eigen trommel naar keuze om, indien nodig, een ritmisch patroontje aan te geven of om in sommige gevallen ook zelf te improviseren of de groep te ondersteunen. Sysmo gebruikt een reeks trommels uit verschillende landen en een ieder van de percussionisten komt van een percussie-background en neemt die mee in zijn spel, maar de kracht ligt juist bij het loslaten van de tradities en het "on the spot" creeëren van passende rytmische ideeen en patronen.'

Dit gaat met een uniek systeem van gebarentaal waarbij de dirigent via handgebaren precies kan aangeven wat er door welke muzikant gespeeld moet worden. Daarvoor heeft hij de beschikking over ruim 90 gebaren! Santiago Vazquez, Argentijns percussionist en componist, heeft in zijn boek Rhythm And Percussion With Signs, die gebarentaal helemaal uitgewerkt. Het is inmiddels het lijfboek van de Sysmo-percussionisten, die deze avond instrumenten bespelen als surdo’s en doundouns (voor de basispatronen in het laag), djembés, conga’s en sabars (voor de fills en solofeatures), maracas, koebel, een schudkalabas met kralen en de genoemde guira (voor de doorlopende puls in het hoog).    

Het is fascinerend om te zien hoe dat werkt, al is misschien jammer dat de dirigent voor de groep staat met zijn rug naar het publiek, waardoor de meeste gebaren voor de zaal onzichtbaar blijven. Als de ruimte het toeliet, zou ik hebben gekozen voor een opstelling waarbij het publiek meer deelgenoot wordt van deze wisselwerking, want het is een van de dingen die de Sysmo-avonden bijzonder maakt. In een poging de gebarentaal te doorgronden, gingen we dus maar een beetje opzij van het podium staan.



Het werd al snel duidelijk dat voor een niet ingewijde de gespecialiseerde handgebaren lastig te doorgronden zijn. Gebaren voor accenten, crecendo en decrecendo, breaks en toewijzen van solofeatures zijn nog wel duidelijk, maar de aanwijzingen gaan verder en zijn veel subtieler. Als een volleerde doventolk staat de dirigent van dienst te gebaren, soms alleen met een paar vingers in de lucht, soms met complexe moves waarbij zelfs de elleboog of de pols een rol spelen (er is zelfs een gebaar waarbij met beide handen alleen de middelvinger omhoog wordt gehouden – en nee, dat betekent niet dat de spelers hopeloos de mist in zijn gegaan…). Knap hoe de percussionisten alles naadloos opvolgen, en te allen tijde de swing erin houden.

Chatlein verklaart nader: 'Als de dirigent dat wil, kan hij door middel van de Sysmo-gebarentaal ritmes en patronen aangeven. De duidelijke herkenbare patronen die je hoort worden onderling door de spelers bepaald, en op signaal van de dirigent gespeeld. Niks staat vast alles wordt op het moment gecomponeerd door de spelers.'

Het eerste nummer is een mooi voorbeeld van hoe Sysmo werkt en wat de uitwerking kan zijn op het publiek. Uitgangspunt is een herhalend basispatroon op de lage troms, waarover de koebel, maracas, guira en shakers een knisperende puls spelen. Op aangeven van De Bellefroid zijn er fills, breaks en solofeatures waarbij vooral de djembés, conga’s en sabars een hoofdrol spelen. Opvallende zijn de zwels en drops die sterk doen denken aan de dancewereld, en die hun effect op het publiek niet missen. Het is vooral op deze momenten dat de dansers in de zaal losgaan.

Ook in de volgende nummers, met steeds een andere dirigent voor de groep, wordt dit patroon gevolgd. Soms wordt er nog wat meegezongen of geroepen door Vernon Chatlein en Lauriane Ghils (die deze avond overwegend maracas speelt), en ook het publiek haakt in op de sporadische momenten dat er aan dit soort participatie wordt gedaan. Je voelt dat ze daar wel meer van zouden willen, en het zou mij niet verbazen als dat in de volgende weken, als de sysmo-avonden serieus gaan lopen, nog veel meer los gaat komen.

Een van de hoogtepunten is uiteraard het nummer waarin de speciale gasten sousafonist Arno Bakker (Maison Du Malheur, Orgelvreten) en hoornspeler Moris Kliphuis (Kapok) het podium betreden. Bakker neemt direct het voortouw met een basisbasriff, en Kliphuis weet daar spontaan op in te spelen met vooral modale melodieën en sfeervolle lijntjes. De percussionisten haken in, onder leiding van opnieuw Augustin de Bellefroid, en beperken zich daarbij bepaald niet tot begeleiden. Als het Bakker toch allemaal wat te kalm blijft, gooit hij olie op het vuur met een vrij bruuske versnelling. Dat weet het publiek wel te waarderen, en het gaat weer los op de toch niet alledaagse combinatie van dertien percussionisten met dirigent en twee blazers.

Bekijk hier een korte video-impressie van Sysmo met Arno Bakker en Moris Kliphuis op 7 oktober 2015:

Toch is het ook goed om te zien dat niet alleen wordt gekozen voor energie en opzwepen. Dansfeest of niet, er zijn zeker momenten dat het publiek wordt uitgenodigd om gewoon even lekker te luisteren naar subtielere passages en te volgen hoe een groove met verschillende partonen en lagen wordt opgebouwd. Goed om te merken dat ook deze momenten door de zaal worden gewaardeerd, en sowieso is het natuurlijk geweldig en vrolijkmakend om te zien dat een volle zaal met een jong danspubliek uit zijn dak gaat op percussiemuziek. We zijn benieuwd naar de volgende!

Volgende Sysmo-avonden
• wo. 14 oktober: Sysmo + Valentijn Bannier, gitaar (Cirque Valentin, Koffie) 
• wo. 21 oktober: Sysmo + Pyke Pasman, keys (Jungle by Night, Mysterons) 
• wo. 28 oktober: Sysmo + Duo Valkuil, klarinetten

Tickets (reserveren: klik hier)
Presale & doors: € 8,-
Sysmo card (4 tickets): € 25,-
Veggie burger + fries + salad: € 8,-

Programma voor november en december wordt later bekendgemaakt, maar het blijft vaste prik op woensdagavond in Mezrab.

Mezrab, Veemkade 576, 1019 BL Amsterdam
Bezoek de site van Sysmo voor meer info

Slagwerkkrant is partner van dit event en beveelt het van harte aan! Bekijk hier ons eerste bericht over Sysmo

Bekijk hier onze aankondiging van de eerste Sysmo-avond

En bekijk hier de beelden van het Sysmo-optreden bij De Wereld Draait Door, tijdens en vóór de uitzending van 13 oktober. 

En 'de minuut':